خلبان اسیر عراقی

ساعت 10 صبح یکی از این روزها روی ارتفاعی رفته بودم و از سنگر دیده‌بانی خط عراقی‌ها را نگاه می‌کردم. چند هواپیمای جنگی عراقی به آسمان منطقه آمدند و مواضع ما را بمباران کردند. چهار فروند میراژ 2000 بودند و دو میگ 21. آتش و دود همه ‌جا را گرفت و چند نفر از سربازان ما شهید شدند.

توپ‌های ضد هوایی به هر سوی آسمان تیراندازی می‌کردند. یکی از رزمندگان موشک دوش‌پرتاپ سهند 3 را به‌سوی هواپیما شلیک کرد. یکی از هواپیماها آتش گرفت و خلبانش با چتر از کابین بیرون پرید. هواپیمای او داخل خاک ایران و در پشت نیروهای ما سقوط کرد. بقیه‌ی جنگنده‌های عراقی هم پا به فرار گذاشتند.

خلبان را با چتر در آسمان می‌دیدیم. چند نفر از رزمندگان ما پخش شدند تا خلبان را دستگیر کنند. من هم اسبی را که برای کشیدن مهمات به کوه‌های مرتفع داشتیم، سوار شدم و به‌سوی دره‌تپه‌های اطراف حرکت کردم.

تقریباً بعد از دو ساعت جست‌و‌جو بالأخره محل سقوط میراژ 2000 عراقی را پیدا کردیم. از هر طرف رزمندگان خود را به آن نقطه می‌رساندند تا انهدام جنگنده‌ی عراقی را ببینند و روحیه بگیرند.

هواپیما تکه‌تکه شده بود و پخش شده بود. دو بمب شیمیایی هم در محل سقوط پیدا شد که متعلق به جنگنده بوده و به خواست خدا خلبان فرصت پرتاپ آن را پیدا نکرده بود. جالب این‌که در حین سانحه نیز منفجر نشده بود. منطقه را فوری ترک کردیم. یگان موشکی زمین به هوای نیروی هوایی ارتش که در دو سه کیلومتری سایت موشکی مستقر بود، بمب‌ها را به عقب تخلیه کردند.

از خلبان خبری نبود. با توجه به موقعیت منطقه او نمی‌توانست از مرز خارج شود. پس از چهار ساعت کاوش مناطق عقب توسط دو گروهان تکاور، بالأخره او را نزدیک سیاه‌چادرهای عشایر گیلان‌غرب یافتیم و بلافاصله او را منتقل کردیم.

به‌وسیله‌ی مترجم عرب‌زبان بازجویی جنگی را آغاز کردم. نام و نشان و واحد و شماره‌ی پرسنلی و محل سکونتش را جویا شدم. او سروان خلبان «جمیل صدیق محمد زهیر» بود؛ اهل دهوک عراق. دو پسر داشت و یک دختر. مأموریت او انهدام سکوهای پرتاپ موشک زمین به هوای «هاگ» نیروی هوایی ارتش در پشت منطقه‌ی نفت‌شهر بود.

تخليه‌ی اطلاعاتي

در بازجویی اولیه مشخص شد که او «يوسف جاسم روضان» نام دارد و مهندس عمران است. 13 سال است که به عنوان سرباز وظيفه خدمت مي‌كند و به علت کمبود نیرو در عراق 11 سال است از خدمت رهایش نکرده‌اند. متأهل است و 3 فرزند دارد. اهل روستاي زلازله‌ی ديوانيه است و فعلاً در یگان كماندویی خدمت مي‌كند.

یوسف جاسم روضان گفت که نیروهای صدام از لحاظ تجهيزات نظامي در وضعيت خوبي قراردارند و همگي تجربه‌ی جنگي خوبي دارند. رفتار فرماندهانشان بسيار تند و وحشيانه است. بيش از يك ماه است كه انتظار حمله‌ی ما را می‌کشند، اما تا آن زمان از معبرهاي ما خبري نداشتند. او توضیح داد که استخبارات عراق توسط مخبرها و جاسوسان محلی در داخل خاک ایران مطلع شده‌اند که ایرانی‌ها در این منطقه قصد حمله دارند. لذا مرخصی‌ها را لغو کرده‌اند و یگان‌های خط مقدم از چندین روز قبل در آمادگی کامل به سر می‌برند. روحیه‌ی سربازان عراقی بسيار پایین است؛ به خاطر ترس از حمله‌ی ایران و این‌که نیروهای تکاور ایرانی در مقابلشان مستقرند و حمله را نیز تکاوران انجام خواهند داد. بي‌انضباطی‌های خدمتی و اخلاقی به علت وضعيت موجود براي آن‌ها تکراری و موجب خردشدن اعصابشان شده است.

مهندس یوسف فرمانده خود را فردي قسی‌القلب و خشن خواند و از یگان‌هاي آماده‌ی احتياط در عقبه خودشان و خاك‌ريزهاي دوم و سوم جهت عقب‌روي لاك‌پشتي خبر داد. وي محل دقیق توپ‌ها و استقرار تانک و خودروهای زره‌پوش را فاش ساخت. او عملاً جای سنگرهای تيربار، استراق سمع، فرماندهی، مهمات، استراحت، موضع خمپاره و مسيرهاي ميدان مين و معبرهاي موجود را بيان كرد. حتی كوچك‌ترين مسائلی را كه مي‌توانست عمليات ما را تسهیل سازد، مانند ساعات تعویض نگهباني، تعداد افراد در آن نقطه، نوع سلاح‌هاي موجود، فاصله تا یگان بعدی، سیستم ارتباطی و رمزهاي قراردادی، ساعات تقسیم غذا و هرچه را كه نیاز داشتيم، برایمان گفت.

در مدت دو روز گفته‌هاي او را با استناد به دیده‌باني‌ها و اخبار و تجارب گشتي‌ها روي ماكت پياده كرديم؛ آن‌قدر واضح ‌كه حتی براي  اشخاص غير نظامي هم تشخيص اهداف با شبيه‌سازي حقيقي آسان بود.

همکاری اسیر بسيار خوب بود و گفته‌هاي جامع و مفيدش باعث پيروزي ما مي‌شد. او در اثر رفتار انسانی و‌دوستانه‌ی بچه‌های ما به ما اعتماد کرده بود. او باور کرده بود که ما واقعاً و صادقانه او را برادر ديني خود مي‌دانيم. در دو سه روزی كه او پيش ما بود، در سنگر من مي‌خوابيد و حسابی با هم رفیق شده بودیم. با این‌که محيط نظامي اين موارد را مردود مي‌داند و اعتماد به دشمن را نهي مي‌كند، ولي من مانند يك همكار با او كار كردم و او نيز كوتاهي نمی‌كرد.

مهندس یوسف جاسم روضان هنگام بدرقه‌ي به پشت جبهه، با چشمانی اشك‌آلود يك دست‌نوشته‌ به من داد. او ضمن تشكر از مهمان‌نوازي و این‌که به او اعتماد كامل داشتم، نشانی خانواده‌اش را نوشته بود و خواهش كرده بود که سلامتيش را هر جور هست، به خانواده‌اش اطلاع دهم. با او خداحافظي كردم و ديگر او را نديدم.

‌بايد چند روز ديگر عملياتمان را عقب مي‌انداختیم، چون عراقي‌ها خوب مي‌دانستند که سرباز اسيرشان را تخليه‌ی اطلاعاتی می‌کنیم. آن‌ها حتماً سيستم دفاعي خود را تغيیر مي‌دادند و اين امري عادي بود و اصول رزم هم آن را تأييد مي‌نمود. پس ما باید منتظر یک فرصت مناسب می‌مانديم. طرح‌های عملياتي را نوشتیم و دستورالعمل عمليات را ارسال کردیم. یگان‌هاي تکاور و فرماندهان را به‌خوبي نسبت به منطقه توجيه کرديم. در این فرصت پیش‌آمده آموزش‌هاي پيشرفته‌ي تكاوري و ورزش‌هاي رزمي را ادامه دادیم و آماده‌ ماندیم تا دستور عبور از خط و حمله به ارتفاع عظيم و خطرناك تپه‌ي آنتن را صادر کنند.

یک روز گفتند شعبان زینلی، قائم مقام لشکر به مقر می‌آیند. دیدم فرصت از این بهتر پیدا نمی‌شود. با عزمی راسخ دوستانم را نیز با خود همراه کردم و نزد زینلی رفتیم. از ابتدا با تندی و اعتراض حرف را شروع کردیم.

اولین باری که به جبهه اعزام شدم قبل از عملیات بدر بود. برای اعزام هفت خوان رستم را طی کردم. چون علاوه بر سن کم، جثه کوچکم نیز باعث می‌شد کمی سنم از دور جلب توجه کند. به هر حال به جبهه رفتم و از اینکه در گردان پیاده سازماندهی شده بودم خیلی خرسند و راضی بودم. چون می‌توانستم پا به پای شیر مردان در عملیات شرکت کنم.

این خوشحالی دوامی نداشت چون با شروع آموزش آبی -خاکی، من و چند نفر دیگر هم سن و سالم را جدا کرده به مقر پشتیبانی بردند. از اینکه از عملیات باز مانده و به قول بچه‌ها مجبور بودیم نخود و لوبیا پاک کنیم، خیلی ناراحت بودم.

یک روز گفتند شعبان زینلی، قائم مقام لشکر به مقر می‌آیند. دیدم فرصت از این بهتر پیدا نمی‌شود. با عزمی راسخ دوستانم را نیز با خود همراه کردم و نزد زینلی رفتیم. از ابتدا با تندی و اعتراض حرف را شروع کردیم. چون می‌دانستیم اگر کوتاه بیایم کلاهمان پس معرکه است و نمی‌توانیم در عملیاتی حضور داشته باشیم.

بعد از آن زینلی شروع کرد، خیلی صمیمی، گوی سال‌ها بود ما را می‌شناخت، از عملیات گفت، وظیفه هر واحد و تک تک افراد را گوشزد کرد و بعد از آن اهمیت کارما را در پشتیبانی یادآوری کرد و گفت چقدر حضور ما در آنجا مهم است و در طول عملیات چه کمکی می‌توانیم به رزمندگان بکنیم.

قبل از ملاقات با زینلی فکر می‌کردیم هیچ توجیهی نمی‌تواند منصرفمان کند ولی آنقدر منطقی و با خلوص صحبت کرد که فکر کردیم اصلا اگر ما نباشیم ممکن است عملیات ...

البته او قول داد در عملیات بعدی حتما ما جزء گردان پیاده باشیم.